“Η αγωνία όλων των ανθρώπων που ασχολούνται στις μέρες μας με την τέχνη, και ακόμα περισσότερο αυτών που τη σπουδάζουν, είναι να αντιληφθούν και να προσδιορίσουν τα κριτήρια με βάση τα οποία θα την κρίνουν, με λίγα λόγια να καταλάβουν πως θα την αξιολογούν και πως θα την ταξινομούν. Σπανίως τους περνάει από το μυαλό ότι αυτό που θα έπρεπε πρωτίστως να κατακτήσουν είναι η δυνατότητα να απολαμβάνουν την τέχνη, αφού αυτός είναι (ή αυτός πάντως θα έπρεπε να είναι) ο βασικός λόγος για τον οποίον ασχολούνται με αυτήν.

Είναι κατά συνέπεια ιδιαιτέρως αξιολύπητη η προσπάθειά τους (και τόσο περισσότερο αξιολύπητη όσο αποδεικνύεται ατελέσφορη) να συλλέγουν πληροφορίες γύρω από όλα τα εκτός έργου τέχνης δεδομένα, σχετικά λόγου χάριν με τα βιογραφικά στοιχεία του καλλιτέχνη, με τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που κυριαρχούσαν την εποχή παραγωγής του έργου, με τους θρυλούμενους κανόνες σύνθεσης και με τις πιθανές σημειολογικές ερμηνείες που προεκτείνουν το έργο.
Όλη αυτή η εργώδης και αγωνιώδης προσπάθεια δεν αφήνει και πολλά περιθώρια στην αυτόνομη (και αυτόματη) πνευματική (και σωματική) αντίδραση του δέκτη απέναντι στο έργο τέχνης. Ο αθώος και ακαλλιέργητος δέκτης βλέπει και δεν καταλαβαίνει. Ο συνειδητοποιημένος δέκτης, στην προσπάθειά του να καταλάβει, λησμονεί ότι πάνω από όλα πρέπει να βλέπει. Το ζητούμενο επομένως είναι να μπορέσει κανείς να βλέπει χωρίς να σκέφτεται και να απολαμβάνει επειδή έτσι κι αλλιώς σκέφτεται. Αυτό είναι βέβαια δύσκολο, αλλά υπάρχει ένας μόνον δρόμος να το πετύχει. Και αυτός είναι η συνεχής επαφή με τα έργα τέχνης με υπομονή, με σεβασμό στον χρόνο που χρειάζεται, με χαρά για την πνευματική πορεία και με μοναδικό και απόλυτο στόχο την απόλαυση της τέχνης.

Η εποχή που ζούμε, δυστυχώς, δεν πριμοδοτεί ούτε τον χρόνο ούτε την υπομονή. Φοβάται τα μυστήρια. Δεν ενδιαφέρεται για καμία πορεία. Και η πνευματική απόλαυση δεν θεωρείται αρετή και ψυχική ανάγκη, αλλά επιβεβλημένη κοινωνική κατάκτηση. Έτσι όλοι οι περί την τέχνη “ερμηνεύουν”, “προεκτείνουν”, “παραπέμπουν”, “ταξινομούν”, “αξιολογούν”, “συγκρίνουν”, “υποστηρίζουν”, “αντικρούουν”, “εισπράττουν”, αλλά έχουν ξεχάσει να απολαμβάνουν. Η μόρφωση είναι απαραίτητη για την απόλαυση, μόνο που δεν κατακτάται με τη συσσώρευση γνώσεων, ούτε προσφέρεται σε ταχύρρυθμη συσκευασία. Η αληθινή μόρφωση είναι μια χρονοβόρα και μοναχική διαδρομή.
Τα πνευματικά δώρα που ανακαλύπτουμε στην πορεία είναι η δικαίωσή της.”

φωτογραφία: Robert Frank (1924-2019)