Η κατάσταση απαιτεί σοβαρότητα, διότι όποιος ξέρει να διαβάζει νούμερα και έχει αίσθηση της πραγματικότητας, αντιλαμβάνεται ότι το μέλλον δεν είναι καθόλου ευοίωνο. Το μότο δε “ας δούμε την κρίση ως ευκαιρία” είναι αφελές, ίσως κι ανήθικο, εάν πειστούμε και λειτουργήσουμε ως “ο θάνατός σου η ζωή μου”.

Απλά, κατανοητά και με την απαιτούμενη ανάλυση των έως τώρα δεδομένων, η κατάσταση έχει ως εξής:
Η κρατική μηχανή λειτούργησε υποδειγματικά, με εμπροσθοφυλακή την επιστημονική ομάδα, που η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών εμπιστεύτηκε, σε οδηγίες και υποχρεώσεις. Ταυτόχρονα, μία σειρά οικονομικών διευκολύνσεων και επιδομάτων, έκανε τους περισσότερους επιχειρηματίες και επαγγελματίες που επλήγησαν από την ξαφνική αναστολή λειτουργίας της δραστηριότητας τους, να “πάρουν” μια ανάσα, έως να κατανοήσουν τι ακριβώς συμβαίνει. Πάντα τα οριζόντια μέτρα κάποιους αδικούν, όμως ας μείνουμε στα καλά αντανακλαστικά, όχι στην εύκολη κριτική.

Διανύοντας τον δεύτερο μήνα ύπνωσης της οικονομίας, συζητείται η σταδιακή επανεκκίνησή της κι όλοι γνωρίζουμε, ότι τα δύσκολα είναι μπροστά μας.
Τα περισσότερα οινοποιεία έχουν γεμάτες δεξαμενές, βαρέλια και παλέτες. Μεγάλες ποσότητες κρασιού, που δεν πρόλαβαν να διατεθούν στην εγχώρια αγορά ή να εκτελεσθούν παραγγελίες από το εξωτερικό. Και ναι είναι πιθανό όταν αρθούν τα μέτρα, να υπάρχει για λίγο καιρό αυξημένη κατανάλωση αγαθών, προϊόντων και υπηρεσιών ευ ζην, όμως χωρίς υψηλές επιδόσεις στον τουρισμό, σε καμία περίπτωση δεν θα προσεγγίσουμε τους αριθμούς των τελευταίων ετών κι αυτό θα επηρεάσει γρήγορα το βιοτικό επίπεδο και την αγοραστική μας δύναμη.
Και βέβαια, οι εξαγωγές φέτος στην καλύτερη περίπτωση θα είναι σημαντικά μειωμένες ή ακυρώθηκαν ήδη, μιας και όλες οι οικονομίες στον πλανήτη, ζορίζονται.

Στον ευρύτερο χώρο της εστίασης, οι επιχειρήσεις βαδίζουν στο άγνωστο, με βάρκα την ελπίδα. Όσο εύκολα “κατεβαίνει ο γενικός”, τόσο δύσκολα “σηκώνεται”. Αρχικά απαιτείται ρευστότητα για την επαναλειτουργία και όλοι γνωρίζουν, ότι θα υπάρχουν μεγάλοι περιορισμοί στη δυνατότητα εξυπηρέτησης πελατών και στα επιτρεπόμενα τραπεζοκαθίσματα. Άρα, ενώ ο τζίρος εκ προοιμίου θα είναι πεσμένος, τα πάγια έξοδα είναι αδύνατο να μειωθούν ανάλογα. Αυτά για όσους ήταν οικονομικά υγιείς έως την επιβεβλημένη αναστολή λειτουργίας, διότι όσοι έχουν εκκρεμότητες από το παρελθόν ή μεγάλα ανοίγματα σε stock (κάποιες εταιρίες διανομής γνωρίζουν καλά πόσο εκτεθειμένες είναι) ακούγεται αμφίβολο εάν μπορούν να επαναλειτουργήσουν, πως και πόσο μπορούν ν’ αντέξουν.
Ωραία και εντυπωσιακά όσα γράφονται για fine dining, success story, σκουφιά κι αστέρια, όμως τα μεταξωτά εσώρουχα θέλουν κι επιδέξιους γλουτούς, αλλιώς δείχνουν φτηνιάρικα, μην το ξεχνάμε.

Κι αν οι παραπάνω αναφορές δείχνουν αντιμετωπίσιμες, ίλιγγο προκαλούν οι εκτιμήσεις για την ανεργία, ιδίως στους κλάδους εστίασης και φιλοξενίας.
Από τον βοηθό σερβιτόρου, μέχρι τον μπουφετζή και τον head sommelier, θα υπάρξει τεράστιο πρόβλημα, που θα προκύψει από αυξημένη προσφορά με ελάχιστη ζήτηση. Τα “πέτρινα χρόνια” της οικονομικής κρίσης έδειξαν, ότι θα επιβιώσουν και πάλι όσοι κάνουν πολλά και στοιχίζουν λίγο. Άρα, ένας οινοχόος (δηλαδή σερβιτόρος με ειδικές γνώσεις) που έχει πρόθεση να σηκώσει τα μανίκια, έχει περισσότερες πιθανότητες να εργαστεί, από κάποιον που απλά δηλώνει ότι “θέλω να φτιάχνω λίστες και να προτείνω κρασιά στους πελάτες”.
Υπάρχουν βέβαια κάποιοι, που ισχυρίζονται ότι το δεύτερο εξάμηνο του 2020 θα είναι δύσκολο, αλλά το 2021 θα απογειωθεί ο τουρισμός, μαζί και η ελληνική οικονομία. Τούτο πρακτικά σημαίνει, ότι πρέπει να κρατηθούμε ζωντανοί από τα μέσα Μαρτίου 2020, με την προσδοκία ότι στην καλύτερη περίπτωση τον Απρίλιο του 2021 (το Καθολικό Πάσχα είναι στις 4.4ου) θα ξεκινήσουμε να δουλεύουμε με ρυθμούς ανάπτυξης. Εύστοχη απάντηση σε ανάλογες προσδοκίες, δόθηκε πριν δεκαετίες από τον Άγγλο οικονομολόγο John M. Keynes, “μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί.”.

Ολοκληρώνοντας την παράθεση σκέψεων και προβληματισμών για το άμεσο μέλλον, στους αλληλένδετους κλάδους εστίασης και φιλοξενίας (το κρασί πρωτίστως σε αυτούς καταναλώνεται), επιτρέψτε μου μία σημαντική διευκρίνιση.
Οι φορείς στον τουρισμό είχαν πάντα σοβαρές ηγεσίες, συνολικά και στους επί μέρους κλάδους του. Είχα τη μοναδική ευκαιρία, να συνεργαστώ μαζί τους για περισσότερα από 20 χρόνια κι επιπλέον έχοντας περάσει από τα Δ.Σ. Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων και Marketing Greece, μπορώ αξιόπιστα να αναφέρω, ότι δεν φτάσαμε τυχαία στα 30 εκατομμύρια τουρίστες. Υπήρξαν δυναμικές προσωπικότητες που ηγήθηκαν και ενέπνευσαν σοβαρούς επιχειρηματίες να αναπτύξουν και να εξελίξουν το ελληνικό τουριστικό προϊόν, σύμφωνα με τις τάσεις της εποχής. Και τώρα που πέρασαν τα χρόνια και δεν ανήκω σε αυτό το χώρο, διατηρώ όμως με αρκετούς φιλικές σχέσεις, χαίρομαι ειλικρινά με την ψυχραιμία και σοβαρότητα που αντιμετωπίζουν την παρούσα κρίση. Δεν αναλώνονται σε επαιτεία οικονομικών παροχών, αλλά σε θωράκιση του προϊόντος που εκπροσωπούν, στην καλή εικόνα των τελευταίων ετών και στην διασφάλιση θέσεων εργασίας.
Οι περισσότεροι άλλοι επιχειρηματικοί και επαγγελματικοί κλάδοι, αντιλαμβάνομαι ότι ξοδεύουν το λόγο τους σε διευκολύνσεις, παροχές και επιδόματα. Εκτός από την επιτακτική μείωση του ΦΠΑ (το ζητούν φορείς της εστίασης), δεν έχουμε ακούσει κάτι καινοτόμο ή ακόμα και ριζοσπαστικό, που θα διασφαλίσει ομαλότητα, με ελεγχόμενες απώλειες.

Εύκολα μπορούμε να συμπεράνουμε, ότι έννοιες όπως crisis management και marketing strategy ήταν ασαφείς για τους περισσότερους φορείς ή απλά δεν υπήρχαν στην ατζέντα. Τώρα, έρχονται στην επιφάνεια όλων όσα ποτέ δεν έγιναν, λες και ο κάθε κλάδος της οικονομίας, είναι όχημα που βάζεις μια ταχύτητα και εσαεί κινείται σταθερά. Το όχημα λοιπόν ανατράπηκε και ψάχνουμε τρόπο να το ρυμουλκήσουμε.

Για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε, πρέπει να προσαρμοστούμε σε μεγάλες αλλαγές και νέο περιβάλλον. Μην ξεχνάμε άλλωστε, ότι ο υπέρτατος μουσικός της jazz, Miles Davis, είχε πει ότι “για να είναι κάποιος δημιουργικός, πρέπει να κυνηγάει διαρκώς την αλλαγή”.